Youtor
Takŏ jes nasza ślónskŏ mŏwa Karl Daniś z Bierdzón „My byli wsyscy òpiciquot
>> YOUR LINK HERE: ___ http://youtube.com/watch?v=zxU4f59EYEg
Wywiad z Karlem Danisiem (oficjalna pisownia w jęz. niemieckim: Danisch), ur. 1916 r. w Bierdzanach. Żyje od roku 1945 na Dolnych Łużycach. Sześć lat spędził na froncie w szeregach Wehrmachtu, z tego cztery lata na froncie wschodnim. • Uwagi: Informator jest już w bardzo podeszłym wieku, żyje od prawie 70 lat poza Śląskiem, w niemieckim otoczeniu. Stąd wynikają okazjonalne wtrącenia słów lub całych zdań po niemiecku, z reguły zaznaczone w napisach czcionką pochyłą; czcionką pochyłą są również zaznaczone zdania wypowiedziane przez prowadzącego rozmowę. Wiekiem należy tłumaczyć niedokończone zdania, jąkanie się, niewyraźną wymowę czy trudności w przypomnieniu sobie niektórych słów. Miejsca trudno zrozumiałe są oznaczone w napisach pytajnikiem. • Niektóre cechy językowe typowe dla gwary kluczborsko-opolskiej: • 1. Bardzo konsekwentnie -- wręcz podręcznikowo -- słychać głoskę ŏ = oŭ. • 2. Drugą cechą charakterystyczną typową dla północnej części Górnego Śląska jest tzw. mazurzenie, czyli przejście ż → z, cz → c, sz → s; w słowach niemieckiego pochodzenia sz → ś, np.: śpliter, śtok; ponadto śtyry. Tej cechy jednak rozmówca podczas wywiadu nie zachowuje konsekwentnie. Prawdopodobnie dzieje się tak, ponieważ prowadzący wywiad w zasadzie nie mazurzy - choć w rozmowie próbuje dopasować się do rozmówcy. Rozmówca miał w dzieciństwie kontakt ze standardową formą języka polskiego w kościele i jest świadomy swojego mazurzenia, potrafi go unikać, wiedząc, że poza jego stronami rodzinnymi tak się nie mówi - również na samym Śląsku. A prowadzący wywiad jest dla niego osobą obcą, z zewnątrz. Ciekawe, że prawie wszystkie wyrazy, w których mazurzenie nie pojawia się, występują w rozmowie również w formie mazurzącej: wszystko -- wsystko, tyż -- tyz, szkoła -- skoła, uczyć sie -- ucyć sie, że -- ze, prziszed -- przised. Czasem ze względu na niewyraźną wymowę trudno jednoznacznie określić, czy dana wymowa jest mazurząca czy nie - stąd ewentualne niedokładności w zapisie. • 3. unosowienie końcówek: -am → ã; -óm → õ; w zapisie pozostajemy przy rozłożonej nosówce, niezależnie od wymowy. • Uwaga: Wahania w wymowie końcówek trzeciej osoby liczby pojedynczej czasu przeszłego czasowników, zrobił - zrobiył - zrobiół, są płynne i nie zawsze pozwalają na jednoznaczne określenie. Stąd też wahania w zapisie. • Sporadycznie pojawiają się zupełnie nieśląskie formy przewzięte z polszczyzny ogólnej: byłym; =byłem; zamiast bół ech. Tutaj należą również nazwy modlitw, co należy interpretować jako wpływ języka kościelnego, np.: Wierzę w Boga Ojca. • Spis treści: • 0:00 W dóma yno po polsku • 3:40 Pŏlyli gorzŏła na wesejle. • 5:42 Pole, gospodarstwo, świniobicie, pieczynie chleba • 9:12 Coście jedli na Wilijŏ? • 13:50 Wojna - na kóniec rankã straciół • 22:18 6 lŏt na wojnie, jako wojŏk Wehrmachtu w Rusyji • 25:25 My byli wsyscy òpici: Geburstag Hitlera we Wrocławiu • 28:00 Mama padała mi Karlik, głód • 29:55 Polŏki abo Miymce? W kościejle
#############################
